علائم و نشانه های کبد چرب

متاسفانه در بیشتر موارد، این عارضه بدون علامت است و در بررسی های آزمایشگاهی یا سونوگرافی به طور اتفاقی کشف می شود.

علائم و نشانه‌های ذیل، عموما غیراختصاصی هستند یعنی دلالت تامی بر کبد چرب ندارند و وجود آنها تنها می تواند ما را به وجود کبد چرب مشکوک کند و ما را به انجام اقدامات تشخیصی بیشتر تشویق کند. این علائم و نشانه ها، عمومیت هم ندارند یعنی لزوما هر فرد دچار کبد چرب، این علائم را ندارد و چنان که گفته شد، عموم مبتلایان، از درد بی دردی و بی علامتی رنج می برند!!

– ضعف، بی حالی و خستگی بدون دلیل.

– احساس فشار، پُری یا درد مبهم روی کبد( ناحیه فوقانی و راست شکم). این دردها ممکن است با مصرف غذاهای سنگین یا چرب، تشدید شوند.

– احساس سوزش یا داغی کبد.

– احساس سستی یا ضعف یا سایر احساسات ناخوشایند در سمت راست بدن و به ویژه دست و پا.

– احساس درد مبهم با فشار دادن روی کبد.

– در معاینه پزشک، ممکن است کمی کبد بزرگتر یا حساس تر از معمول باشد.

– افزایش کم تا متوسط آنزیم های کبدی: در کبدچرب غیرالکلی، معمولا ALT بیشتر از AST است ولی درکبد چرب الکلی AST حداقل 2 برابر ALT می‌باشد. گاهی آلکالن فسفاتاز نیز ممکن است بالا باشد ولی معمولا بیلی روبین نرمال است.

به هرحال باید توجه داشت که بر اساس آموزه های طب جدید، روش قطعی در تشخیص کبد چرب، آزمون های تصویربرداری و شایعترین آن، یعنی سونوگرافی است. البته برخی اساتید مجرب طب سنتی قادر هستند که تنها با معاینه نبض، این بیماری را تشخیص دهند.

درمان:

طب قدیم و جدید در مورد درمان این بیماری نظر مشترکی دارند و آن تاکید بر اصلاح سبک زندگی به عنوان مهم‌ترین عامل پیشگیری و درمان است امّا طب سنتی، هم تدابیر دقیق‌تر و موثرتری در چنته دارد و هم برخلاف طب جدید، در زمینه درمان‌های دارویی نیز تکلیفی نسبتا روشن دارد.

الف- تدابیر حفظ الصحه در درمان کبد چرب

با آن چه که در مورد علل ایجاد این بیماری بیان شد، تکلیف این قسمت هم تا حد زیادی روشن است لذا به مرور سرفصل ها اکتفا می کنیم و‌ تجزیه و تحلیل بیشتر را به ذهن فعال شما واگذار می‌کنیم.

1- تدابیر تغذیه‌ای

1-1- کمی از سمت غذاهای پخته و حیوانی به سوی غذاهای خام و گیاهی حرکت کنید.

2-1- بیشتر مصرف شوند: سبزی‌های تازه، سیر و پیاز خام، انواع آش‌ها و شورباهای مناسب، ادویه مناسب (زردچوبه، هل، دارچین، زیره، زعفران، تخم گشنیز و ..)

3-1- در غذاها کمی سبوس گندم یا برنج بریزید.

4-1- کمتر مصرف شوند:

– مواد غذایی دارای طبع سرد ازجمله ترشی ها (سرکه، آبغوره، ترشی های خانگی) و به خصوص غذاهای دارای طبع سرد و مرطوب(ماست، دوغ، خیار، کدو…).

(اگر به مصرف ماست و دوغ علاقه دارید، در خوردن آنها افراط نکنید، از انواع محلی و طبیعی استفاده کنید، با غذاهای گوشتی یا حاوی ترشی استفاده نکنید و با مصلحاتی مانند نعناع، پونه، آویشن، گل سرخ، زیره، سیر یا موسیر میل کنید.)

– غذاهای دارای طبع خیلی گرم مثل سیرداغ، پیازداغ، بادنجان سرخ کرده و غذاهای تند و پرادویه.

– بستنی و سایر خوراکی های خیلی سرد: اگر خیلی هوس بستنی کردید، سعی کنید از بستنی سنتی زعفرانی همراه آب هویج استفاده کنید.

– سرخ کردنی ها و غذاهای چرب و پرکالری.

– فست فودها، سس‌ها، نوشابه‌ها، کنسروها، تنقلات شور و سایر خوراکی های غیر طبیعی و دارای مواد نگهدارنده.

– نان‌ها و آردهای بدون سبوس مثل نان های ماشینی، فانتزی و لواش، نان‌های فطیر و خمیر و خوب پخته نشده، ماکارونی، لازانیا و رشته ها. البته و متاسفانه، امروزه حتی نان های سنگک هم روسفید شده اند!!

– غذاهای غلیظ مانند گوشت گاو و گوساله، کله پاچه، سالاد الویه، گوشت های مانده و فریزری، کباب، برنج سفید به ویژه برنج های هندی و پاکستانی، ته دیگ، قارچ، کلم خام، تخم مرغ به ویژه نیمرو و تخم مرغ آب پز سفت، انواع سیب زمینی آب پز و سرخ کرده(مثل چیپس)، غذاهایی که با آرد و رشته درست شده اند مانند حلوا و آش رشته.

– چای و قهوه.

– مواد نشاسته ای و قندی و شیرینی ها به ویژه شیرینی‌های قنادی.

5-1- میوه خوردن

– در خوردن میوه به خصوص میوه های سرد و رطوبی، افراط نکنید.

– در هروعده یک جور میوه میل کنید.

– همراه یا بلافاصله بعد از غذا (حداقل تا دو ساعت) میوه نخورید.

– همراه میوه های آبدار، آب نخورید.

– میوه را در فصلش بخورید.

– میوه نوبرانه- و نه میوه نرسیده و کال- بخورید اما سراغ میوه های آخر فصل نروید.

– تا می شود از میوه های طبیعی و غیرگلخانه ای استفاده کنید.

– حتی المقدور از میوه های منطقه زندگی خودتان میل کنید.

– آداب خوردن میوه های مختلف را یاد بگیرید و عمل کنید.

6-1- آداب غذاخوردن

– تا گرسنه نشده اید شروع به خوردن نکنید.

– در آشپزخانه خود را کنترل کنید
و ریزه خواری نکنید.

– غذا را با نام خدا آغاز کنید و حتی المقدور بین غذا خور

دن نیز خدا را یاد کنید.

– قبل و بعد از غذا کمی نمک مزّه کنید.

– غذا را زیاد بجوید.

– لقمه ها را کوچک بگیرید.

– یک جور غذا بخورید.

– در حال تنش های روحی و روانی، سراغ غذا نروید.

– ناهار را زیاد جدّی نگیرید اما شام سرشب را هرگز فراموش نکنید.

– غذا را نشسته میل کنید.

– سالاد، ماست، مایعات(آب، نوشابه، دوغ و …) و سس ها را از سر سفره جمع اما سبزی را بر سر آن حاضر کنید.

– خام و پخته را با هم نخورید.

– سر سفره، حواستان جمع باشد. در حال تماشای تلویزیون، صحبت با تلفن و … غذا نخورید.

– بعد از غذا چند دقیقه قدم بزنید تا غذا در معده جاگیر شود.

– بعد از غذا و تا کامل شدن هضم معدی(حداقل دو سه ساعت) این کارها را نکنید: ورزش یا سایر فعالیت های سنگین، خوردن یا نوشیدن، خوابیدن، رابطه زناشویی، اعمال هیجانی و ….

7-1- آداب نوشیدن آب

– آب خیلی سرد نخورید.

– آب را با یخ سرد نکنید.

– آب را جرعه جرعه و آرام بنوشید.

– هنگام تشنگی شدید، ابتدا آب را کمی مزه مزه کنید و بعد از چند دقیقه به آرامی بنوشید.

– میزان آب خوردن را بر اساس تشنگی جگرتان میل کنید و نه به دستور پزشکان.

– در این حالت ها آب نخورید: بین یا بلافاصله بعد از ورزش، بلافاصه بعد از زناشویی، بین یا بلافاصله بعد از خواب، در حمام و سونا و جکوزی یا بلافاصله بعد از آنها.

– آب را به یاد خدای متعال بنوشید و به یاد لبان تشنه اباعبدالله علیه السلام و با نفرین بر قاتلانش به پایان ببرید.

– آب بخورید و نه نوشابه و نوشیدنی های مشابه.

برای نگهداری آب از بطری های پلاستیکی استفاده نکنید.

7-1-چه روغنی؟

– مصرف روغن از هر نوعش را کم کنید.

– سرخ کردن غذاها را به حداقل برسانید. هنر یک کدبانو این نیست که به ضرب روغن و گوشت و برنج، اعضای خانواده را دور سفره جمع کند. کدبانو، باید «کبدبانو» هم باشد.

– از یک روغن، چند بار استفاده نکنید.

– از روغن زیتون به خصوص انواع تصفیه نشده استفاده کنید. اگر حوصله داشته باشید و از شعله کاملا ملایم استفاده کنید، روغن زیتون برای سرخ کردن غذا هم مناسب است. در خرید روغن زیتون دقت کنید چراکه متاسفانه، روغن زیتون های تقلبی، سکه بازار ایران را به نام خود ضرب کرده اند.

– روغن کنجد طبع بسیار گرمی دارد و مناسب مصرف افراد گرم مزاج یا فصول گرم نیست.

– روغن حیوانی یک روغن عالی است اما هاضمه قوی را می طلبد و مصرفش باید کم و بیشتر در فصول سرد سال باشد.

– از روغن دنبه به عنوان گزینه نخست سرخ کردنی‌ها غافل نشوید.

– فریب تبلیغات رسانه‌ها در مورد روغن های مختلف موجود در بازار را نخورید.

2- ورزش

توصیه ما انجام ورزش سبک مداوم است و نه ورزش های سنگین و حرفه ای. با یک پیاده روی سبک شروع کنید و تدریجا خود را به حداقل هفته ای سه بار پیاده روی عادت دهید. شدت و مدت پیاده روی را جوری تنظیم کنید که خوب عرق کنید.

3- خواب و بیداری

خواب زود هنگام شبانه برای سلامت کبد بسیار مفید است. سعی کنید به هنگام اذان صبح- یا لااقل قبل از طلوع آفتاب- از خواب برخیزید.

خواب در طول روز بسیار برای کبد مضر است و موجب تیرگی رنگ چهره، نقص ایمنی، تضعیف سیستم گوارش، فساد هضم، بدبویی دهان، صرع، فلج و … می شود.

4- مهم تر از همه

– با توکل به خدا، انجام فرائض دینی، پرهیز از گناه و در پیش گرفتن یک زندگی ساده و بی تجمل، استرس ها و غصه ها را از خود دور کنیدو از اندیشه درمان و سازنده در همین سایت نیز بهره ببرید چون کبد جایگاه خشم و ترس و غضب است و اکثراً بعلت گله و شکایت مزمن و مقاومت در برابر دگرگونی رخ میدهدو در کل اکثر بیماریها از اندیشه و افکار خودمان بوجود می‌آید!

5- برای درمان کبد چرب، این کارها را نکنید:

– مصرف داروهایی مانند متفورمین و داروهای کاهنده چربی خون مانند جم فیبروزیل.

– جایگزینی گوشت با سویا.

– جایگزینی شام با سالاد.

تذکّر مهم: توجه ویژه ای داشته باشید که اگرچه دستورات فوق، تقریبا عمومی هستند اما بازهم مشورت با یک پزشک مجرّب و تنظیم این دستورات بر اساس مزاج شخص، نتیجه بهتری به همراه دارد.
ب- دستورات دارویی و سایر درمان ها

تنظیم دستورات دارویی، شخص به شخص و بر اساس مزاج و وضعیت ویژه خود او انجام می شود ولذا قابل تجویز عمومی نیست. به همین دلیل به ذکر چند نکته ساده بسنده می کنیم:

– مصرف روزانه دو- سه استکان از مخلوط مساوی عرق های کاسنی و شاهتره.

– مصرف روزانه یکی دو استکان سکنجبین ساده مخلوط با مقدار مساوی آب.

– حجامت یا فصد به تشخیص و تجویز پزشک مجرّب.

– ماساژ روغن‌های مناسب مانند روغن زیتون روی کبد.

– بادکش کبد و کیسه صفرا به تشخیص و تجویز پزشک مجرّب.

– استفاده از ملین‌های مناسب برای رفع یبوست احتمالی.

نکته آخر:

کبد چرب چیز ترسناکی نیست، هم پیشگیری از آن ساده است و هم درمانش. همان طور که گفتیم، این بیماری هم به مانند بسیاری از بیماری های دیگر ما، زاییده سبک زندگی نادرست ما بر اساس آموزه های غربی است. بازگشت به سبک زندگی اسلامی- ایرانی، مشکلات را حل می‌کند، ساده تر از آن چه فکرش را بکنید…?